1. KAPITULUA: LA CRÍTICA DE LAS HERRAMIENTAS
1.- Zer zentzu ematen dio Illich-ek “erreminta” kontzeptuari? Zein da “erreminten” helburua? Egungo eskola berriko “erreminta” bat seinalatuko zenuke? Zein da bere helburua?
Dispositibo bat
Gizakitzatik sortutako dispositibo guztiak
Beste autore batzuk “teknologia” deitzen dute
2.- Prozesu eredu industrialean kontsumitzen dugun “merkantzia” (bai ondasun bezala ulertuta, bai zerbitzu abstraktu bezala) gure kabuz burutu dezakegun zeozer ordezkatzeko tendentzia dauka. Honela, kontsumitutako “merkantzia” hori nahi gabe oztopo bat bihurtzen da gure hasierako beharra asebetzeko.
Hau irudikatzeko, Illich-ek bi “balore” motaz hitz egiten digun (“...-balorea” vs “...-balorea”). Sakondu bi kontzeptu hauen inguruan eta saia zaitez hezkuntzari buruz loturiko adibide bat jartzen.
Erabileraren eta aldaketaren baloreak (valor de cambio y valor de uso)
Adibideak:
Uso eskuz idaztea jakin Cambio ordenagailuz idaztea
Uso ibiltzea Cambio edozein garraiobidea erabiltzea
Uso berez badaukagu sendatzeko ezagutza batzuk Cambio hospitalizazioa/ hospitalaren mitoa
Hezkuntzarekin lotzeko,
Umeek berezko kuriositatea eta interesa, ingurunea ikertzeko.. daukate (hau izango zen valor d uso), baina eskolak, gu berez daukagun hori guztia, ikasteko motibazioa, kuriositatea… valor de cambio bezala apurtzen ditu.
3.- Zein da Illich-en iritzia eskolaren eta ikaskuntzaren artean? Noiz esan dezakegu gizarte bat “eskolatua” (sociedad desescolarizada) dagoela?
Ikaskuntza eratortzen da instituzionalizazioetatik, istituzio bat eskola da, beraz, eskolarizatutak bagaude ikasiko dugu.
Alienazioa, sentsazio/emozio bat da, ezin dugu ondo deskribatu, ez dakigunean zergatik gauden leku batean edo nahi ez dugunean egon, apur bat inposatua dagoelako
Baina berak ez zuen nahi horrelako eskolarizazioa, limiteak sobrepasatzen zutelako.
4.- Illich-en arabera zer da eskola eta zer da egiten duena gure gizartearekiko?
La eskola es polarizante y forma las estructuras de clase, markatzen du jatorriz ekarritako maila. Bi motatakoa, pobre eta
Eskola meritokraziarekin lotuta dago beti.
Eskolaren zentzua berdintasuna izan beharko zen.
5.- Bizitzaren medikalizazioaren harira, Illich-ek hurrengo ideia azaltzen du:
“En una sociedad condicionada por la medicina, la experiencia de dolor se transforma: se vuelve un problema técnico, carente de significado personal y cultural, un indicador de la necesidad de consumir mercancías y no del sufrimiento como encuentro consciente con lo inevitable” (36. orr)
Aurreko baieztapenak kontutan hartuz, nolako lotura bilatu dezakezu hezkuntza arloarekiko?
Gaur egun sendagaiak beharrezkoak bihurtu dira, arazoekin lehen bait lehen akatzeko. Beraz, hezkuntzan arazoak sortzen direnean “pilula” antzeko bat izatea bilatzen dugu, hau da, arazoa konpontzeko irtenbide azkarra. Ondo dago konponbideak bilatzea baina bakoitzak bilatu behar ditu ez digute besteak eman behar.
Gainera, horrek mendekotasuna sortu ahal dizu, erabiltzean emaitza ikusten baduzu gehiago nahi duzu. Azkenean beharrezkoa ez denean laguntza eskatuko duzu, eta zure kabuz ez duzu ezer egingo.
Eskola bakarrik ikasteko ez dugu pentsatzen que por nosotrxs mismxs también podemos ikasi.
Pensamos que la medikuntza nos va a solucionar los problemas cuando por nosotrxs mismxs también podemos y tenemos capacidad para curarnos (hasta cierto punto).
6.- Illich-ek adierazten du:
“hay un monopolio industrial cada vez que la herramienta industrial priva de la libertad de hacer y atrofia las capacidades innatas de acción, como desplazarse, sanar y aprender. El monopolio industrial afecta a la imaginación del público: expande el supuesto de que la única manera de alcanzar cualquier objetivo es mediante el consumo de bienes y servicios” (37orr)
Egoera honek bultzatzen du “profesio” zehatz bat hedatzen zein da? Zer da burutzen dutena? orain, zu, maisu/maistra izango zaren heinean, nola kokatzen duzu zure burua horrelako baieztapen beten aurrean?
Mediku, ingeniari, abokatu…
Haien kabuz ikasten duten profesionalak askok dira
